Các công ty dầu mỏ đặt hi vọng vào tương lai tại Iraq

Hơn 6 năm rưỡi sau khi Mỹ vươn cánh tay xâm lược tới Iraq bởi những niềm tin vào khả năng khai thác dầu mỏ tại đây, nhiều tập đoàn chuyên kinh doanh dầu đang thực hiện những bước cuối cùng để dành được quyền khai thác dầu mỏ tại nơi này. Tuy nhiên khi thực thi những kế hoạch cụ thể họ gặp phải ít điều kiện thuận lợi hơn như đã hình dung trước đó. 
Những nhà phân tích trong ngành công nghiệp dầu đã đưa ra những ý kiến cho biết rằng: Các công ty dường như đã có những tính toán riêng rằng điều đó là có giá trị đối với họ trong khi chấp nhận thương lượng với những cơ hội thu về lợi nhuận có giới hạn hiện giờ, nhằm mục đích để tiền mặt trong vụ thỏa thuận này sẽ phát triển và sinh lời trong tương lai. 
Một chuyên viên tại viện nghiên cứu tình hình tài chính thế giới Na Uy đồng thời công tác tại trang thông tin Historiae ở Iraq, ông Reidar Visser cho biết “Sức hấp dẫn từ những mỏ dầu thô này đối với các công ty không phải là USD/thùng lợi nhuận, mà là rất thấp, nhưng giá trị của nó nằm ở chỗ đó như là chiếc vé dẫn vào lĩnh vực khai thác dầu mỏ tại miền Nam Iraq. Xét về quy mô và tiềm năng thì vùng Barsa vẫn là một trong những khu vực hấp dẫn nhất của sự tăng trưởng trong tương lai đối với ngành công nghiệp dầu mỏ quốc tế.” 
Cuộc công kích đầu tiên dành cho Iraq khi mở cửa ngành công nghiệp dầu mỏ là khiến những nhà đầu tư nước ngoài đã kết thúc giao dịch trong thất vọng ở một cuộc đấu giá vào tháng 6 vừa qua, trong đó hầu hết các công ty đều từ chối trả giá. 
Tuy nhiên vào cuối tháng, nhiều trong số những công ty- bao gồm Exxon Mobil và Occidental Petroleum- cùng với các công ty Mỹ khác đã lần đầu tiên đạt được thỏa thuận sản xuất với Baghdad kể từ cuộc xâm lược năm 2003-đi đến thống nhất và ký kết nhiều điều khoản tương tự mà họ đã bị từ chối trong mùa hè trước đó. 
Các nhà phân tích đã đưa ra nhận định rằng những thỏa thuận trên ba mỏ dầu lớn của đất nước đã cho thấy Iraq, sau một thời kỳ khởi đầu đầy lúng túng, đã có thể đủ tiềm năng để cùng trên một con đường gia nhập các quốc gia sản xuất dầu lớn nhất thế giới, điều này có thế lật đổ cân bằng vốn có trong OPEC và gia tăng căng thẳng với 2 nước láng giềng- người khổng lồ dầu mỏ Iran và Ả Rập Xê-út. 
Bên cạnh những căng thẳng gặp phải, quyền khai thác và kinh doanh 10 mỏ dầu khác tại Iraq cũng sẽ được cung cấp cho các công ty nước ngoài trong một phiên đấu giá công khai tại Baghdad vào ngày 11/12 tới. 
Tuy nhiên, cuộc đấu giá và hợp đồng lại diễn ra vào một khoảng thời gian không được thuận lợi, khi mà chỉ một tháng nữa là tới cuộc bầu cử quốc gia, điều này có thể kích động bạo lực gia tăng hoặc tác động tới chính phủ mới khiến các thỏa thuận có thế không được thông qua. 
Trong các thỏa thuận gần đây, các công ty dầu lớn đã đồng ý chấp thuận hợp đồng dịch vụ, trong đó họ sẽ thu được một khoản phí cho mỗi thùng dầu được sản xuất. Tuy vậy họ thích việc sản xuất với quy mô lớn- thỏa thuận chia sẻ, trong đó họ sẽ đạt được một phần vốn cổ đông trong lĩnh vực dầu mỏ này. 
Thỏa thuận như vậy sẽ đem lại nhiều lợi ích hơn cho các công ty dầu, tuy nhiên đối với người Iraq, điều đó gợi lại thời kỳ thuộc địa, khi các công ty nước ngoài kiểm soát nguồn dầu mỏ của nước này. Bộ trưởng dầu mỏ của Iraq, ông Hussain al-Shahristani cho biết “Chúng tôi đã chỉ ra rằng chúng ta có thế thu hút các công ty quốc tế đầu tư vào Iraq và thúc đẩy sản xuất thông qua các hợp đồng dịch vụ. Họ sẽ không thể có được cổ phần trong lĩnh vực dầu mỏ tại Iraq và đất nước chúng ta sẽ nằm toàn quyền kiểm soát trong sản xuất và khai thác dầu.” 
Bên cạnh đó, Iraq cũng đã buộc phải thừa nhận rằng họ không thể hy vọng có thể hồi sinh ngành công nghiệp dầu đang gặp phải khó khăn của mình mà không có sự đầu tư và chuyên môn kỹ thuật của các công ty lớn. Mặc dù đã có những chính sách nhằm hạn chế việc “chống người Mỹ” trong nhân dân Iraq, một số ít những quan chức của nước này vẫn muốn từ chối tiền mặt Mỹ. 
Ngài Abdul Hadi al-Hassani, nghị sĩ quốc hội, chủ tịch ủy ban Dầu mỏ và khí đốt, đã phát biểu rằng: “Chúng tôi chỉ quan tâm tới tình hình tài chính của các công ty và tiềm lực kỹ thuật của họ như thế nào, các công ty Mỹ nổi tiếng trong lĩnh vực dầu mỏ.” 
Sau nhiều tháng đàm phán bí mật giữa bộ Dầu mỏ và các công ty có liên quan, hai thỏa thuận mới và sự hoàn thành một phần ba thỏa thuận đã được công bố trong những tuần gần đây. Tập đoàn tài chính Eni và công ty dầu của Ý, Occidental và Korea Gas đã đi đến một thỏa thuận sơ bộ để phát triển khu mỏ Zubayr, nơi ước tính trữ lượng dầu lên đến 4,1 tỷ thùng. 
Ngay sau đó đã diễn ra việc phê chuẩn chính thức của các thỏa thuận đạt được trong cuộc đấu giá vào tháng 6, một mối quan hệ hợp tác giữa British Petroleum và China National Petroleum dành cho mỏ dầu Rumalia của Iraq, một trong những nơi có trữ lượng dầu lớn nhất thế giới, ước tính 17,8 tỷ thùng. 
Trong thời hạn kể từ ngày bản hợp đồng được phê chuẩn, Exxon Mobil và Royal Dutch Shell đã ký một hợp đồng ban đầu để phát triển Tây Qurna, mỏ dầu được săn lùng nhiều nhất tại Iraq bởi giới đầu tư tin tưởng rằng nơi đây chứa ít nhất 8,6 tỷ thùng dầu. 
Chính phủ Iraq cho biết họ dự kiến sẽ khai thác từ 3 khu mỏ riêng biệt để nâng sản lượng dầu tại Iraq lên đến 7 triệu thùng/ngày từ con số 2,5 triệu thùng/ngày trong vòng 6 năm tới, điều này sẽ khiến Iraq chuyển vị trí từ nước xuất khẩu dầu đứng thứ 13 lên thứ 4 trên toàn thế giới, theo thống kê của bộ Năng lượng Iraq. 
Sau thông cáo trên, ông Shahristani đã phát biểu: “Iraq hiện nay đang đi đúng hướng trên con đường phát triển của mình.” 
Những nhà phân tích trong ngành công nghiệp dầu cho rằng đã xuất hiện một số thay đổi từ các hợp đồng cung cấp vào tháng 6. Tuy nhiên, các công ty dầu lớn có vẻ đã cân nhắc lại quan điểm của họ và đi đến quyết định rằng mặc dù đã xem xét những điều kiện trao đổi không đáng kể nhưng họ vẫn không đủ khả năng để xóa đi sự giàu mạnh của Iraq. Một chân ở cửa hiện giờ, họ giải thích, sẽ dẫn tới một bản thỏa thuận tốt đẹp hơn. 
Tại mỏ dầu tây Qurna, điển hình là Exxon Mobil cùng đối tác Shell đã đồng ý chấp nhận mức 1,9 đô la cho mỗi thùng dầu sản xuất ra, trên mức sản xuất hiện nay của mỏ này, đó là chính xác những gì chính phủ yêu cầu trong bản thỏa thuận hồi tháng 6 vừa qua và ít hơn một nửa mức 4 đô la được đưa ra trước đó. 
Tuy nhiên, trong khi các công ty đã cam kết đầu tư hàng tỉ vào Iraq, rất ít người ở đây tin rằng điều đó có thể thực hiện được, cho tới khi cuộc bầu cử quốc gia hoàn tất và nền chính trị đạt được ổn định sau một khoảng thời gian. (Stockbiz 2/12; Theo Nytimes)